Interview: Engel Weijs

28/10/2013: Op een zeeschip  hoorde Engel Weijs via Radio Scheveningen van zijn moeder over zijn oproep voor militaire dienstplicht. Niet in Nederland maar in Suriname. Het begin van een tijdperk. Want ruim veertig jaar later reis ik voor groenroodwit.nl  naar het Overijssels Ankum voor een ontmoeting met fotograaf en vormgever Engel Weijs.

Op zijn Linkedin profiel noemt Engel zichzelf specialist in Surinamistiek.  Want  Suriname laat hem sinds zijn diensttijd  niet meer  los. En andersom.  Engel  volgt, leest en  bewaart  al decennia lang alles wat maar iets met Suriname te maken heeft en speurt daarbij in historische archieven.  Zijn Suriname ‘verzameling’ bevat een schat aan informatie en is wellicht het grootste Surinaamse privé archief in Nederland. Een museum waardig. Hij overweegt nu zelfs om samen met zijn partner Madelon definitief naar Suriname te verhuizen.  Met zijn archief. Een gesprek met een gepassioneerde specialist.

Door René Hoeflaak

Engel, vertel nog eens  hoe en wanneer jouw passie voor Suriname is ontstaan? ‘Daarvoor moeten we eigenlijk terug naar mijn keuring voor militaire dienst in 1972. Ik kon  – indien geschikt- kiezen uit een aantal opties. Ik koos voor een eventuele uitzending naar Suriname. Ik kende het land verder niet maar de mystiek van de tropen trok mij erg aan. Anderhalf jaar later voer ik als bemanningslid op een zeeschip en hoorde ik via Radio Scheveningen van mijn  moeder dat ik was opgeroepen voor Militaire dienst en dat ik werd uitgezonden naar Suriname. Ik was het eerlijk gezegd al helemaal vergeten’’.

Engel was van lichting 74-6 en na een opleiding van drie maanden vertrok hij in januari 1975 naar Suriname als één van de laatste dienstplichtige soldaten van TRIS, Troepenmacht in Suriname. ’Het was sowieso wel bijzonder. We voelden dat dit wel eens de laatste lichting zouden kunnen zijn. Premier Arron van Suriname en de Nederlandse regering waren al in gesprek over een eventuele onafhankelijkheid in 1975’ aldus Engel aan zijn keukentafel. De kaart van Suriname rol hij alvast uit.

25 november 1975

Tien maanden vervult Engel uiteindelijk zijn dienstplicht in Suriname. In die tijd verblijft hij vaak in de jungle, reist hij door het land en sluit hij Suriname steeds meer in zijn hart. Soldaat Weijs zwaait af op de dag waarop de onafhankelijkheid van Suriname officieel ingaat, 25 november  1975. Die historische dag en zijn laatste uren als soldaat vergeet hij nooit meer.  “Al vroeg in de ochtend gingen we naar Paramaribo . Ik stond vooraan in de erewacht voor het Paleis van de Gouverneur op het Oranjeplein (Onafhankelijkheidsplein). Na de officiële machtswisseling marcheerden we af naar Fort Zeelandia en kleedde me daar om. Vanaf dat moment was ik weer burger en dook ik de stad in”  Engel gaat niet met zijn maten mee terug naar Nederland maar besluit – als onafhankelijk burger- nog even in het onafhankelijke  Suriname te blijven.  “Ik genoot van alle feestjes in de stad en wilde bovendien nog een paar weken naar het naburige Brazilië”.
Op nieuwjaarsdag 1976 keert Engel weer terug in zijn toenmalige woonplaats Zwartsluis en runt hij met een broer een India- boetiek en een jeansshop.  De nieuwsberichten over de  decembermoorden in 1982 wakkeren zijn belangstelling voor Suriname weer echt aan. “Nu komt het nooit meer goed en word het nooit meer zoals het was, zo dacht ik. Ik moest denken aan  mijn dierbare herinneringen aan het  switie sranan. Ik word er nog emotioneel van’ 

Vanaf dat moment volgt  Engel het nieuws uit Suriname op de voet en laat hij het land niet meer los. Hij abonneert zich op Surinaamse bladen , speurt naar boeken en artikelen over Suriname in tijdschriften en kranten,  organiseert  tentoonstellingen over Suriname en bezoekt bijeenkomsten. “Ik ging naar kiosken en bibliotheken en zocht in oud papierbakken naar artikelen en berichten over  Suriname. En dorpsbewoners gooiden hun kranten bij mij in de bus.  Ik schreef mensen aan, kocht en verzamelde boeken en verdiepte mij steeds meer in de historie en de politiek van Suriname’ 

Galibi

In 2000 krijgt  hij een relatie met een vroegere vriendin, Madelon.  Samen hebben ze – niet geheel  toevallig-  een gezamenlijke liefde, Suriname. In 2004 reizen ze naar Suriname  en keert Engel – na bijna 28 jaar- terug naar zijn geliefde land.  “De tijd was er toen eindelijk rijp voor. We gaven thuis een feestje voor onze beide vijftigste verjaardagen  en  vroegen als cadeau een bijdrage  voor een schildpaddenproject in Galibi,  aan de kust van Suriname. Met de opbrengst vlogen we naar Cayenne in Frans Guyana en reisden we over land naar Saint Laurent en van Albina over ‘t water naar Galibi.  Madelon voelde zich direct thuis’ 

Engel en Madelon halen met hun komst en de gift vanuit Holland voor het project de lokale radio  en het Dagblad Suriname en reizen een aantal weken verder door het land. Een terugweg is niet meer mogelijk. Want vanaf dat moment reist het paar met enige regelmaat naar en door Suriname. Engel:  “Vanaf 2010 verblijven we op een burgererf aan de Meursweg, niet ver van vliegveld  Zanderij en de weg naar Lelydorp en Paramaribo  We voelen ons helemaal thuis op die plek en we overwegen zelfs om daar permanent te gaan wonen. Madelon is ambulant begeleider van jong volwassenen met ASS  en we  hebben plannen om een tehuis/centrum voor autistische kinderen op te richten en dit te combineren met een logeerhuis.  Het is een ideale, rustige en groene plek voor bijvoorbeeld een eerste overnachting in Suriname na aankomst op Zanderij’ 

In januari reizen Engel en Madelon weer naar Suriname om hun plannen verder uit te werken.  Na het loslaten van zijn kippen en haan leidt Engel mij rond langs zijn Surinaamse archieven, Surinaamse boekenkasten, Surinaamse videobanden en casettebandjes en Surinaamse vitrine. Op Linkedin noemt Engel “Surinamistiek” als zijn specialisme. Bladerend door geschiedenisboeken, schriftjes, agenda’s, adressenboekjes, tijdschriften, atlassen, boeken over de slavernij, notulen, kalenders, ordners, kookboeken, religieuze boeken, reisgidsen  en krantenknipselmappen en met een aanhoudend enthousiasme vertelt Engel over zijn ‘specialisme’. Als Engel enkele van zijn vele Surinaamse voorwerpen en gereedschappen tevoorschijn haalt, vraag ik Engel naar de plannen met zijn archief als hij definitief naar Suriname vertrekt. Engel ‘Ja, we willen ook een museum openen in Suriname. Om vooral de jeugd kennis te laten nemen over hun land en onze kennis met toeristen en belangstellenden te delen’

Als ik op een klok – met de vorm van Suriname-  kijk is het zo maar vier uur later. In de trein van Dalfsen naar Rotterdam mijmer ik over Suriname en het specialisme van Engel. Dit is geen specialisme maar liefde.

Zoals eerder gemeld, reizen Engel en Madelon binnenkort weer naar Suriname. Groenroodwit zal  de ontwikkelingen rondom hun plannen blijven volgen.

Share this...

Facebook

0

Linkedin

Twitter