Wie duikt er in het zwembad van stafdorp Billiton in het Surinaamse Para?

De afgelopen vijftien jaar trokken de bauxietmaatschappijen Billiton en Suralco zich terug uit Suriname. Het betekende niet alleen het ontslag van honderden werknemers. Maar ook de leegloop en leegstand van zogenaamde stafdorpen: woonwijken voor personeelsleden. In het district Para bezocht ik het achtergelaten en nog altijd lege en vervallen stafdorp van Billiton in Onverdacht. Of wat daar nog van over is. Op het oog hulpeloos maar wat mij betreft verre van hopeloos. Wie duikt er (in het zwembad van) stafdorp Billiton?‘ zo vraag ik mij maanden later nog af.

     

Door René Hoeflaak

De oorspronkelijk Nederlands mijnbouwmaatschappij Billiton (vernoemd naar een Indonesisch eiland)  werd halverwege de negentiende eeuw opgericht. Aanvankelijk gespecialiseerd in het smelten van tin en lood maar vanaf midden vorige eeuw vooral actief en bekend als bauxietwinningsbedrijf in Suriname. In 1970 werd Billiton overgenomen door Shell die het in 1994 weer verkocht aan het Zuid-Afrikaanse bedrijf Gencor. In 2001 fuseerde Gencor met het Australische mijnbouwbedrijf Broken Hill Propietary en ging het verder als BHP Billiton.

Sluiting in 2010

In oktober 2008 maakte de voormalige Surinaamse minister van hulpbronnen Gregory Rusland (tegenwoordig vice-president) tijdens een persconferentie bekend dat de Surinaamse regering en BHP Billiton geen overeenstemming hadden bereikt over onder meer het toekennen van concessies. Met het vertrek van Billiton uit Suriname tot gevolg. In 2010.

Billiton begon direct na haar besluit met het ontmantelen van haar stafdorp in Onverdacht op de plantage Onoribo. Tot onvrede van bewoners van de plantage, die het dorp uit protest zelfs enige tijd bezetten om hun onvrede kracht bij te zetten. ’Het bedrijf mag dan vertrekken, maar Onoribo hoeft daarom nog niet berooid en beroofd te worden achtergelaten’ aldus de actievoerders in februari 2009  tegenover Surinaamse media.

 

 

Zwembad, tennisbaan en een podium

Billiton gaf gehoor aan de protesten en stopte de verdere afbouw en ontmanteling van het stafdorp. En liet het met onder meer zwembad, een restaurant, een tennisbaan, een  kleedkamer, een bibliotheek, een school, directeurswoning en diverse andere woningen leeg achter.

Het zal vast een reden hebben waarom het stafdorp Billiton er bij ligt zoals het is achtergelaten, maar vijftien jaar later is stafdorp nog altijd leeg en wandel ik met muzikant Rudi Spa door het dorp. Langs de voormalige huizen en het centrale dorpspark. In het verloederde restaurant naast het zwembad – met duikplank- wijst Rudi mij op de plek waar hij in betere tijden ooit op het podium stond. Nu dreigt instorting. Zonde.

 

 

Wie duikt er in?

Stafdorp Billiton is een bijzondere plek. In een prachtige omgeving. Met zoveel kansen en mogelijkheden. Stafdorp Billiton is hulpeloos maar verre van hopeloos. Integendeel. Alles is aanwezig om het stafdorp weer te laten gloreren.  Maar zoals Johan Cruijff al zei. ‘je moet het zien om het te begrijpen’.  Hoe dan ook: het bezoek aan Billiton stafdorp zal ik niet snel vergeten. Vergane glorie zoals vergane glorie bedoeld is. Helaas.  Maar maanden later vraag ik mij nog steeds af ‘wie duikt er (in het zwembad van) stafdorp Biliton?‘